Erg goed geschreven boek dat je op een intieme, geloofwaardige manier meeneemt in de dynamische tocht die twee stellen in een vierhoeksrelatie samen afleggen. Het is geen ‘how-to’ handleiding maar veel meer een reisverslag van deze specifieke relatie. De onderlinge beïnvloeding van de relaties krijgt veel aandacht. Voor polyamoristen in V-relaties (zoals de meesten) is die materie wat minder herkenbaar maar ik vermoed dat voor degenen in drie-, vier- of meerhoeksrelaties er meer aanknopingspunten zijn.
Niet gecategoriseerd
Power Circuits – Raven Kaldera
Power Circuits richt zicht op een kleine maar zeer specifieke doelgroep. Waar polyamorie en BDSM ieder voor zich al beperkt blijven tot minderheden, bevindt zich in de doorsnede van die twee al helemaal een kleine groep, een minderheid van de minderheden. Let wel: bij Raven Kaldera gaat polyamory & BDSM niet over een kinky spel tussen drie of meer personen maar om het serieuze werk: intensieve Dom-sub relaties maar eigenlijk vooral de nog kleinere groep van Meester-slaaf (M-s)relaties waarin de betrokkenen (meestal de Meester) meerdere relaties hebben en waarbinnen de slaaf (vrijwillig) een aanzienlijke hoeveelheid macht en controle overdraagt aan de Meester.
Die mix is erg complex. Polyamorie is geen eenvoudige levenstijl om goed te laten werken en BDSM net zo min. De combinatie lijkt te vragen om moeilijkheden. Weliswaar benadrukken beide het belang van wederzijdse instemming maar een cruciaal verschil is de mate van gelijkwaardigheid van beide partners. Polyamoristen stellen hoge eisen aan de wederkerigheid van de relatie en de gelijkwaardigheid van alle betrokkenen. De essentie van een BDSM-relatie is juist machtsuitwisseling en daarmee de ongelijkheid in macht. Daarmee is een groot deel van de inhoud van de meeste polyamorieboeken nauwelijks zonder meer bruikbaar voor poly-M-s relaties.
Raven Kaldera doet een dappere poging om een raamwerk neer te zetten. Hij claimt daarbij geen universele waarheden. Hij beschrijft vooral zijn eigen ervaringen. Later in het boek laat hij ook anderen aan het woord. Kaldera’s uitgangspunten zijn dat ook in een M-s relatie de randvoorwaarden vooraf onderhandeld moeten worden en dat ook de Meester zich daaraan te houden heeft. Die randvoorwaarden zijn maatwerk, nog veel meer dan in een ‘gewone’ polyrelatie. De Meester heeft daarna de verantwoordelijkheid om de slaaf te begeleiden in diens traject en hem/haar dient te helpen om te gaan met bijvoorbeeld gevoelens van jaloezie als de Meester meerdere relaties heeft.
Kaldera redeneert hier niet zozeer vanuit een ethisch standpunt maar is eigenlijk heel pragmatisch: op deze manier werkt het naar zijn ervaring gewoon het beste, ook voor de Meester. Terugkrabbelen als de slaaf er moeite mee heeft zou afbreuk doen aan de machtsessentie van de M/s relatie en daarmee zowel Meester als slaaf niet ten goede komen. Aan de andere kant simpelweg aan de bezwaren van de slaaf voorbijgaan brengt ook de stabiliteit van de relatie in gevaar.
Duidelijk geen boek voor de vanilla polyamorist en waarschijnlijk ook niet besteed aan de meeste meer kinky polyamoristen. Aangezien ik zelf niet veel ervaring heb met M/s-relaties kan ik niet echt beoordelen of en wanneer de adviezen hout snijden. Ze klinken me redelijk in de oren en lijken ieder geval goed doordacht en beargumenteerd. Waarschijnlijk daarom lezenswaardige kost voor de specifieke doelgroep.
Verlichting in de liefde – Paul Smit
Hoe mooi, fijn, verrijkend en zingevend de Liefde ook kan zijn, soms wegen de perikelen ervan zwaar. Paul Smit, filosoof en cabaretier, belooft in de flaptekst onze last te verlichten.
Het “ik” is een illusie
Non-dualiteit betekent dat alles met elkaar verbonden is, alles één is. De scheiding, de dualiteit tussen dingen en mensen die wij ervaren, bijvoorbeeld waarnemer en object of ‘ik’ en ‘de ander’ is een illusie. Als alles met elkaar verbonden is, als uiteindelijk alles één is, dan bestaat er ook helemaal geen Ik. Ik en jij zijn één, en ook één met ‘de kosmos’. Op dit punt in de redenering slepen moderne auteurs graag de quantumfysica er aan de haren bij. Als fysicus krommen mij dan spontaan de tenen. Smit kan de verleiding niet helemaal weerstaan, maar hier blijft hij gelukkig binnen de perken van de betamelijkheid.
“Vrije wil” is een illusie
Smit gaat wel vol op het orgel over de vrije wil. Die bestaat volgens hem helemaal niet. De non-dualiteit gebiedt dat volgens hem. Maar niet alleen volgens de eeuwen-oude Indiërs. Smit ziet ook volop steun van de moderne neurowetenschappen. Hij houdt ons voor dat ons brein volledig wordt beheerst door neurotransmitters en dat onze hersenactiviteit voor 99,99999999% wordt besteed aan het onderbewuste. Ons bewustzijn krijgt maar een schamele 0,00000001% toebedeeld. Handelingen die wij bewust denken te nemen, worden voorgekookt in het onderbewuste en dan aan het bewuste gepresenteerd als vrije keuze. Maar in werkelijkheid doet volgens Smit iedereen wat hij doet, onbewust, zonder dat hij daar iets aan kan doen. Je hebt ook geen controle over je gedachten en emoties. Verliefdheid is een chemisch proces in je brein.
We hoeven alleen nog maar te zien hoe fijn dat is
Dit klinkt misschien angstaanjagend, maar volgens Smit is het een zegen! Immers, nu maken we ons vaak vreselijk druk om wat we gedaan hebben of zouden moeten doen. Of wat de ander heeft gedaan, of juist niet. Daarmee veroorzaken we onszelf veel pijn en verdriet. En dat is dus nergens voor nodig, want we kunnen er tóch niets aan doen, net zo min als de ander verantwoordelijk gehouden kan worden voor zijn of haar daden. Als we de illusie van controle loslaten en accepteren wat er ís, wat je voelt, wat je doet en wat de ander doet, dan kunnen we ook genieten van wat er is. Dan breekt het licht van de Verlichting door. Aldus Smit.
Helaas…
…. zakt de filosoof Smit door het dunne ijs van zijn eigen betoog. Over non-dualiteit en de vrije wil buigen wijze mannen en vrouwen zich al millennia. Smit gaat op de ene plaats te kort door de bocht, op de andere vliegt hij er juist uit. Hij claimt dat zijn beweringen wetenschappelijk gestaafd worden. Dat zou zo kunnen zijn maar in wat hij aandraagt blijkt daar weinig van. Hij maakt weliswaar de kracht van het onderbewuste heel plausibel, maar hij bewijst niet dat het bewuste helemaal geen rol speelt en zelfs een illusie zou zijn. Bijvoorbeeld: waarom zou die 0,00000001% bewuste hersenactiviteit niet genoeg kunnen om de hele breinmachinerie te kunnen sturen, net zoals een programmeur met zijn kleine breintje de machtige megaflops van zijn computer programmeert en een machinist met zijn pink de paardenkrachten van zijn trein in toom houdt. Verder, zijn eigen redenering volgend: waarom zouden we überhaupt zijn boek moeten lezen en zijn adviezen opvolgen? We kunnen er toch niks mee, want we doen wat we doen. Tenslotte, een groot emotioneel bezwaar dat ik heb is dat de hele ethiek en moraal in duigen zouden vallen: waarom zou ik niet moorden en stelen? Ik kan er immers niets aan doen?
Maar gelukkig…..
…. is Paul Smit óók een cabaretier! Ondanks dat zijn betoog filosofisch rammelt, is het wél een héél leuk boekje!! Zijn verhaal is sympathiek, prikkelend en intrigerend, het is goed en met vaart geschreven en het zet aan tot nadenken. Al met al neem ik nu mijn eigen onderbewuste nóg serieuzer dan ik al deed en kan ik met nog net wat meer compassie naar mezelf en de ander kijken. Aan het eind relativeert Smit zichzelf. Immers, zegt hij, dit boekje bevat slechts zíjn gedachten, die hij ook niet kan helpen, misschien is het wel helemaal niet waar! Hij suggereert zelfs dit boek en/of je relatie maar weg te gooien. Dus hoe serieus neemt hij zijn eigen betoog zelf? Hebben we niet één grote cabaretvoorstelling zitten lezen? Misschien is het antwoord wel non-duaal: ja én nee.
Tenslotte
Voor mij beklijven er uit dit boekje geen levenslessen waarop ik kan koersen. Ik ben ongetwijfeld nog niet voldoende verlicht, maar die vrije wil, daar kan ik geen afstand van doen. Voor de rammelende filosofische kwaliteit krijgt Smit niet meer dan twee sterren. Maar ik heb wél genoten van de rit. Ik heb me met plezier laten uitdagen en mijn brein is geprikkeld. Voor de kwaliteiten van die vertelling verdient hij vier sterren. Dus drie sterren heeft hij toch wel verdiend.
Jealousy Survival Guide – Kay Chambliss
Kitty Chambliss presenteert ons de Jealousy Survival Guide, een praktisch zelfhulphandboekje (net meer dan 100 pagina’s) om jaloezie beter te hanteren. Geen spiritueel diepgravende of hoogvliegende concepten, maar praktische rechtvoorzijnraap recepten, oefeningen en how-to lijstjes. Heel veel nuance en diepgang moet je dus niet verwachten, maar op zijn tijd is zo’n nuchtere aanpak ook best weer eens verfrissend.
You can stand it
De terugkerende mantra van het boek is “You can stand it”. Jaloezie is een gewone emotie, net als alle andere. De wereld vergaat niet. Zie het als een vriend die je erop attendeert dat er iets in je leven je aandacht vraagt. Je emoties zijn van jou, niet van je partners. Jij bent er zelf verantwoordelijk voor en kunt er ook wat mee doen. Dan is het allemaal prima vol te houden, en kun je er nog wat van leren ook.
Vijf triggers, twee reacties
Jaloezie komt in soorten en maten. Onder andere hier en hier hebben we dat op deze site al een paar keer toegelicht. Chamblis definieert jaloezie als de angst om te verliezen wat je hebt. Dat in tegenstelling tot afgunst: willen hebben wat een ander heeft. Ze beschrijft vijf triggers die je moet leren te onderscheiden: bezitterigheid, laag zelfbeeld, controledrang, kwetsbaarheid en de reële situatie dat iemand jouw partner wil inpikken. Onafhankelijk van de trigger heb je de keus hoe je reageert, disruptief (met man/vrouw en macht proberen een eind aan de situatie te maken), of constructief (hoofd en hart koel houden en de situatie ten positieve proberen te draaien).
SOS
Het leukste onderdeel van het boek vind ik het SOS model, dat staat voor Stop, Observe, Strategize. Het leert dat je op een vervelende trigger in drie stappen kunt reageren:
- STOP: word je bewust dat iets je raakt. En doe dan even helemaal NIKS. Niet reageren niet terugtrekken, niet verdedigen, niet aanvallen. ‘You can stand it’
- OBSERVE: Wat is er nu precies aan de hand? Wat gebeurt er nu echt, wat zijn de feiten? Wat voel ik daarbij? Wat vind ik ervan? Welke oude pijn wordt geraakt?
- STRATEGIZE: Hoe kan ik het meest effectief reageren? Wat is mijn strategie? Door ‘defusie’ kun je je gevoelens en gedachten maar eens laten zijn wat ze zijn. Voor het moment doe je even niks. Compassie met jezelf én de ander en meditatie werken helend. Een kompas van kernwaarden helpt om te navigeren en je die acties te kiezen die bij je passen. En last but not least, communicatie, communicatie en communicatie is je essentiële gereedschap. Dit alles is natuurlijk een samenvatting in vogelvlucht. De nadere uitwerking van deze strategieën, inclusief praktische oefeningen, beslaat de helft van het boek.
Volgens goed Amerikaans zelfhelpboekengebruik grossiert Chambliss in acroniemen (FEAR = False Expectations Appearing Real) en simplicificaties. Zo ook deze SOS benadering. Toch vind ik die wel zinvol. Ik heb het model nergens anders teruggevonden dus ik veronderstel dat het een bedenksel van Chambliss zelf is. Ik gebruik het inmiddels ook als coach voor cliënten met heel andere vragen.
Aan de slag
Al met al graaft de Jealousy Survival Guide niet erg diep, maar degenen die houden van een nuchtere, praktische aanpak kunnen er concrete handvatten in vinden om mee aan de slag te gaan.
Verkrijgbaarheid
Jealousy Survival Guide is uitgebracht via het self-publishing platform van Amazon. Daarom is het helaas in Nederland alleen maar digitaal te koop, en alleen als Amazon Kindle e-book. Een paperback versie is te bestellen bij amazon.de, amazon.co.uk of amazon.com
Sex at Dawn – Christopher Ryan & Cacilda Jetha
Sex at Dawn betoogt dat de mens van nature niet monogaam is en baseert zich daarvoor op antropologische en evolutiebiologische argumenten. Zo lijken wij volgens de auteurs biologisch het meest op Bonobos, die zeer promiscue zijn. Monogamie is volgens hen cultureel bepaald en heeft pas zijn intrede gedaan toen de jager-verzamelaars zich gingen vestigen, boeren werden en voor het eerst het concept ‘bezit’ ontwikkelden. De bewijsvoering van Seks at Dawn is niet onomstreden. Lynn Saxon schreef zelfs een ‘tegenboek’, Sex at Dusk, Lifting the Shiny Wrapping from Sex at Dawn. Op haar beurt wordt de kwaliteit van Saxons werk weer bekritiseerd door tegenstanders. In deze context is het niet onbelangrijk dat alle deze discussie vooral in de USA gevoerd wordt waar vrije seksualiteit sowieso vaker leidt tot verhitte discussies dan in Europa.
Wat moet een gemiddelde polyamorist met dit boek? In de praktijk niet zo heel veel. Het is vooral een informatief en polemisch boek. Het geleerde laat zich niet zonder meer vertalen in leefregels voor ethische nonmonogamie. Voor de degenen die daar behoefte aan hebben kan het boek een steun in de rug zijn: “Zie je wel, het is niet zo raar dat ik voel wat ik voel!”. Zelf voel ik die noodzaak wat minder. Een snelle blik op de statistieken over echtscheidingen en vreemdgaan is daarvoor al genoeg. Als achtergrondmateriaal is het Sex at Dawn echter zeer lezenswaardig en kan wat extra munitie geven in discussies waar nodig….
Opening Up!
Een uitstekend, goed geschreven en compleet boek dat polyamorie in veel facetten behandeld. Praktische zaken maar vooral ook de emotionele en psychologische aspecten. Het behandelt ook een groot aantal relatievarianten en gaat nader in op GLBT (gay-lesbian-bi-transgender) en ’third gender’ situaties. In zekere zin is Opening UP een moderne versie van ’the Ethical Slut’: een hart onder de riem voor iedereen die ‘anders’ met relaties omgaat.
Eight Things I Wish I’d Known about Polyamory
Een leuk, lichtvoetig maar daarom niet minder serieus en zinvol boekje. Niet al te diepgaande analyses, wel rake typeringen van veel voorkomende situaties. Vrij praktisch, vooral voor beginners en licht gevorderden. Een greep uit de onderwerpen: ‘Make guidelines, not rules’, ‘Partners are human’, ‘New Relationship Energy is Fun’, ‘Terrible reasons to try polyamory’, ‘Great reasons to try polyamory’, ‘Writing your own user manual’…. De onderliggende filosofie en het realiteitsgehalte zijn heel vergelijkbaar met die van More Than Two (ook een aanrader!) maar dit boekje is veel korter en makkelijker te lezen (maar daarmee natuurlijk lang niet zo doorwrocht). Een mooi alternatief voor de degenen die niet het geduld hebben om More Than Two te lezen.
De Polyamorie Starterskit
De Polyamorie Starterskit is een leuk, goed geschreven, beknopt, praktisch en concreet handboek over polyamorie. In kort bestek komt alle belangrijke onderwerpen langs. Wat is polyamorie? Is het iets voor jou? Hoe je het kan bespreken met je partner(s)? Hoe maak je goede afspraken?. Ook vind je ervaringen van anderen en tips voor datingsites en adressen voor meer informatie, waardoor je in korte tijd op de hoogte bent.
Stepping off the relationship escalator
Verslaafd aan Liefde – Jan Geurtz
Een boek dat niet specifiek over polyamorie of open relaties gaat maar dat toch hier thuis hoort omdat op een uitstekende manier een aantal fundamentele uitdagingen van de liefde behandelt. Jan Geurtz komt uit de verslavingszorg en is boeddhist. Vanuit die twee perspectieven kijkt hij naar de liefde.
In deel 1 van het boek is vooral de verslavingstherapeut aan het woord. Hij rafelt helder en confronterend de cyclus uiteen die ten grondslag ligt aan veel relatieproblemen. Je ziet je zelf als onvolmaakt en incompleet. Daarmee wijs je jezelf ten diepste af. Dan komt er een nieuwe liefde op je pad. Hij/zij is in jouw ogen perfect, vult jouw gebreken aan en maakt jou daarmee compleet en de moeite waard. Na verloop van tijd realiseer je je dat de ander toch niet zo perfect is. Bijvoorbeeld, als die zo perfect is, waarom valt hij/zij dan op mij? De relatie verliest zijn glans en, erger nog, je voelt je opnieuw onvolmaakt en incompleet. Het enige dat je kan redden is een nieuwe, betere(?) relatie. Vervolgens herhaalt zich dat proces. Steeds weer opnieuw heb je de waardering nodig van een nieuwe liefde. En steeds weer blijkt het geluk van korte duur. Je bent ‘verslaafd aan liefde’.
In deel 2 spreekt vooral de Boeddhist Geurtz. Hij legt uit dat je het geluk in je zelf dient te vinden door je te ontdoen van de oordelen over jezelf. Daarvoor houdt hij onder andere een reeks meditatietechnieken technieken.
“Verslaafd aan Liefde” is niet echt een vrolijk boek. De samenvatting rept over “humor” maar eerlijk gezegd kan ik me daar niets van herinneren. Het boek behandelt de liefde op een pathologische manier, vooral gericht op het lijden dat ermee gepaard kan gaan. Dat past bij de Boeddhistische achtergrond van Geurtz. Desalniettemin vind ik vooral deel 1 van het boek erg en voor iedereen zinvol. Het is goed geschreven en het legt pijnlijk precies de vinger op zere plek. Alleen al het doorzien van dit proces en de zelfkennis die daardoor ontstaat is enorm behulpzaam, in een monogame relatie maar al helemaal in de nog complexere situaties die polyamorie kan veroorzaken. In deel 2 verliest Geurtz me een beetje. Ik ben zelf zen-beoefenaar en mediteer ook veel. Ik ervaar zelf ook de waarde ervan voor relatie-gerelateerde uitdagingen. Desondanks heb ik er persoonlijk wel moeite om het zo als een wondermedicijn te presenteren als Geurtz doet.
Al met al een enorme aanrader, al was het alleen maar voor deel 1.
